„Lew jego siłą jest…” cz. 2

29 stycznia 2013

W pierwszym tegorocznym wydaniu naszego magazynu zaprezentowaliśmy muzeum Peugeota. Ciekawych modeli jest tyle, że teraz czas na drugą część naszej podróży po historii tej francuskiej marki. Ostatnie „rakiety z Sochaux" (model 402) opuściły bramy fabryki w 1942 roku. Niemieccy okupanci przestawili produkcję zakładów Peugeot na potrzeby armii. A mimo to w La Garrenne pod Paryżem powstawał pojazd osobowy VLV – VoitureLégère de Ville (lekki samochód miejski). Ten dwuosobowy mikrosamochód o długości zaledwie 2,6 metra i szerokości 1,2 metra osiągał prędkość maksymalną 30 km/h, zaś zasięg 70 km. Zasilany był czterema akumulatorami 12V. Masa baterii przy wadze całego auta 350 kg to aż 160 kg. Wykonano go tylko 377 (czerwiec 1941–luty 1945) sztuk, dziś to biały kruk dla kolekcjonerów.Przyczynkiem dla tej konstrukcji, w przeciwieństwie do dzisiejszych czasów, nie była ekologia ani ekonomia zużycia paliwa, a bardzo prozaiczna przyczyna, brak reglamentowanej benzyny w okresie wojennym. Szkoda, że w XXI wieku Peugeot, chcąc być prekursorem w napędzie elektrycznym, nie powołuje się na seryjną produkcję takiego pojazdu 70 lat wcześniej.Wznowienie produkcji nastąpiło w 1946 roku, na linie produkcyjne powrócił model 202. Linię 03 otwiera zaprezentowany na Paris Motor Show w październiku 1948 roku model 203 i do połowy lat 50. jest to jedyny model produkowany przez Peugeota. Pojazd wyposażono w 4-cylindrowy silnik o pojemności 1290 cm i mocy 42 KM, a napęd był przenoszony na tylne koła. W czasie 12 lat produkcji nabywców znalazło prawie 700 tys. egzemplarzy. Uwzględniając silną konkurencję lokalnych producentów Renault 4 CV i Simca Aronde przy wyraźnie wyższej cenie, ten wynik sprzedaży należy uznać za znakomity. Ewolucją podstawowego modelu były wersje cabrio i 2-drzwiowe coupé, ale najciekawsze są odmiany Familiale i Commerciale. Zwiększono rozstaw osi do 278 cm, to 20 cm więcej od wersji bazowej, zaś cały samochód był 18 cm dłuższy, 4 cm szerszy, 11 cm wyższy i 175 kg cięższy niż standardowa limuzyna. Wersja Familiale miała trzy rzędy siedzeń i mogło nią podróżować 8 osób. Ten typ konstrukcji nadwozi combi z wydłużoną płytą podwozia i trzema rzędami siedzeń stał się znakiem firmowym Peugeota i był powtarzany w modelach 403, 404, 504, 505, Dopiero wejście na rynek minivanów 806 zakończyło produkcję tego typu nadwozia. Jak solidnym pojazdem było 203, świadczy fakt, że w 1953 roku w ciągu 17 dni Andre Mercier i Charles de Cortanze pokonali dystans 15 000 km z Paryża do Cape Town (Kapsztad, RPA). Model 203 to pierwszy towar eksportowy Peugeota, drugim rynkiem po Francji były Niemcy. Popularność tego auta rozciągała się na Afrykę i kraje Bliskiego Wschodu, a montaż uruchomiono nawet w Australii (1953 rok). W zbiorze muzealnym możemy zobaczyć wszystkie ewolucje tego modelu.Kto z nas nie pamięta porucznika Colombo (Peter Falk), poruszającego się zdezelowanym Peugeotem 403 cabrio. Ale zanim powstał ten wariant, w 1954 roku zaprezentowano wersję bazową sedan. Po raz pierwszy Peugeot związał się z zewnętrzną firmą stylistyczną, wybór padł na Pininfarinę. Zaprojektowano lekkie i bardzo nowoczesne nadwozie, czterodrzwiowego sedana. Pojazd o długości prawie 4,5 metra napędzał 4-cylindrowy, 1,5-litrowy silnik o mocy 65 KM. Od 1959 roku po raz pierwszy zastosowano silnik Diesla o pojemności 1813 cm i mocy 48 KM. Silniki wysokoprężne obok wersji Familiale stały się znakiem firmowym marki. Innowacją techniczną było zastosowanie ślimakowej przekładni głównej. Zaletą tej konstrukcji jest obniżenie wału napędowego, a tym samym środka ciężkości auta, a dodatkowo cicha praca. Model 403 dla Peugeota stał się pierwszym pojazdem, którego produkcja przekroczyła 1 milion egzemplarzy, a przetrwał na liniach produkcyjnych do 1966 roku. Projektując wystawę, muzealnicy zmienili konwencję i kręgi ekspozycyjne nie układają się już zgodnie z czasem, ale tematyką łączącą je jest numeracja modeli. Linia 4 rozpoczyna się od 404, gdzie w centralnym miejscu stoi 404 cabrio w żywym czerwonym kolorze. Pierwsi nabywcy odebrali tę elegancką limuzynę zaprojektowaną tak jak poprzednik 403 w biurach Pininfariny w 1960 roku. Jak udany był to stylistycznie projekt, świadczy fakt, że przez 15 lat europejskiej produkcji nie zmieniono żadnego szczegółu stylistycznego, łącznie z wystającymi klamkami. Jak każdy francuski samochód, 404 ma jakiś specyficzny element obsługi. Lewarek skrzyni biegów, znajdujący się przy kolumnie kierownicy, nie posługuje się standardem litery H w zmianie biegów. Cztery biegi prowadzone są w trzech płaszczyznach, II i III bieg są w jednej płaszczyźnie i to ma być plus tego rozwiązania w jeździe miejskiej, gdzie najczęściej używa się tych biegów. Użytkownicy powszechnie narzekali na słaby układ hamulcowy. Peugeot uparcie montował hamulce bębnowe. Od 1965 roku stosowano podciśnieniowe wspomaganie, ale prawdziwy przełom nastąpił dopiero w 1969 roku, kiedy na przedniej osi pojawiły się hamulce tarczowe. Życie tego modelu trwało jeszcze długo w fabrykach Argentyny i Kenii, gdzie ostatecznie zakończono produkcję w 1991 roku, 31 lat w produkcji, to budzi szacunek. Na bazie 404 sedan powstało wiele udanych wersji pochodnych. Familiale z trzema rzędami siedzeń 8-osobowe kombi, uboższe w wyposażeniu Commerciale 6-osobowy break, skrzyniowy pikap i najbardziej pożądane odmiany 2-drzwiowe coupé i cabrio produkowane w zakładach Pininfariny w Turynie. W połowie lat 60. był to główny produkt firmy z 338 tys. szt. łącznej produkcji, aż 201 tys. przypadało na 404 (wytwarzano jeszcze 204 i 403). Szczególną popularność ten pojazd zdobył w Afryce i powszechnie jest nazywany afrykańską taksówką, a przebiegi dla silnika Diesla 1.9 800 tys. km nie należą do rzadkości. Osobnym rozdziałem jest uczestnictwo w sporcie. Ten poczciwy sedan jest niekwestionowanym królem afrykańskich tras, czterokrotnym zwycięzcą rajdu Safari w latach 1964 (Nick Nowiki/Paddy Cliff), 1966, 1967 (Bert Shankland/Chris Rothwell), 1968 (Nick Nowiki/Paddy Cliff).Peugeot w dość specyficzny sposób prowadzi politykę modelową. Nie zawsze model schodzący ma swego bezpośredniego następcę. A jednocześnie produkuje dwa modele w tej samej klasie, ryzykując efekt kanibalizmu. Ale w każdym szaleństwie jest metoda. Dzięki takiej polityce, można bardzo obniżyć koszty produkcji, wykorzystać już istniejące rozwiązania konstrukcyjne i adaptować podzespoły. Takimi parami modelowymi, czerpiącymi ze swojej techniki, a dla rynku przedstawione jako osobne modele, są 404, 504 oraz 204, 304.504 zaprezentowany w 1968 roku zasadniczo z technicznego punktu widzenia nie różnił się od 404. Przekonstruowano silnik, zwiększając długość skoku tłoków. Skrzynie biegów adaptowano z 404. Cały układ napędowy pozostał jak u poprzednika klasyczny. I po raz kolejny za nadwozie było odpowiedzialne studio Pininfariny. Doceniając interesującą stylizację, jak i właściwości jezdne, samochód uzyskał prestiżowy tytuł Samochodu Roku 1969.Ciekawym rozwiązaniem jest wstawka tapicerska na przednich siedzeniach, umożliwiająca przy jednakowym ustawieniu siedzeń stworzenie jednolitej kanapy i usadowienie trzech osób. Wszystkie odmiany nadwoziowe pokryły się z 404, a historia modelu z jego długowiecznością jest bliźniaczo podobna. 15 lat w Europie, a na innych rynkach był produkowany i montowany w Argentynie, Chile, Chinach, Australii, Nowej Zelandii, Kenii, Tunezji, Nigerii, gdzie ostatecznie kończy swój żywot w 2005 roku. Jego łączna produkcja przekroczyła 3 miliony sztuk. Oczywiście, nie zabrakło i sukcesów w sporcie. 504 również zwyciężał na afrykańskich trasach w 1975 roku Ove Anderson/Arne Hertz na Peugeot 504 i w 1978 Jean-Pierre Nicolas Peugeot w 504 V-6 Coupé. W zbiorach możemy oglądać wszelkie odmiany 504, ale najciekawszą jest papamobile.Brak w ofercie małego samochodu zepchnął Peugeota na czwarte miejsce w sprzedaży we Francji. Odwieczni rywale, Citroën i Renault, sprzedawali ponad 400 tys. szt. rocznie, a w 1964 roku Simca zajęła miejsce na podium dotychczas zarezerwowane dla Peugeota. Od pięciu lat pracowano nad nowym małym autem i w 1965 roku zaprezentowano 204. To pierwsze auto z przednim napędem i poprzecznie ustawionym silnikiem. Warto zajrzeć pod maskę auta z silnikiem benzynowym. 4-cylindrowy nadkwadratowy (1127 cm) napęd, gdzie większa jest średnica cylindra niż skok tłoka, wykonano z lekkich stopów. Pod nim znajdowała się skrzynia biegów z przekładnią główną, gdzie wszystkie elementy są smarowane olejem silnikowym. Oryginalnie poradzono sobie z umiejscowieniem osprzętu. Chłodnica znajduje się po prawej stronie, a z lewej strony silnika umiejscowiono akumulator. Obudowa filtra powietrza nasadzona jest na gaźnik. Zastosowanie aluminium pozwoliło obniżyć masę silnika w stosunku do powszechnie stosowanych bloków z żeliwa o 80 kg. Pomimo małych wymiarów 398 cm długości, był to 4-drzwiowy sedan z bardzo dużym rozstawem osi 259 cm. Za projekt nadwozia po raz kolejny odpowiadało studio Pininfariny. Wszystkie elementy zewnętrzne karoserii były odkręcane, co reklamowano jako ekonomiczne i przyjazne dla użytkownika w przypadku napraw blacharskich. W 1967 roku poszerzono ofertę o silnik Diesla, był to najmniejszy napęd wysokoprężny na świecie o pojemności 1255 cm i mocy 40 KM. Dzięki temu modelowi, Peugeot poszerza grono nabywców i w 1970 roku staje się wiceliderem rynku z produkcją ponad 500 tys. szt. Jak zawsze powstają modele pochodne, obowiązkowo kombi, 2-drzwiowe coupé, van i najładniejszy z całej serii kabriolet.Przez 12 lat produkcji fabryki opuściło ponad 1,6 miliona egzemplarzy. Kontynuatorem tej konstrukcji był nieco większy model 304, produkowany do 1980 roku. Bezpośredni następca pojawił się dopiero w 1983 roku.Uzupełnieniem kręgu modeli 04 są najmniejszy z gamy 104 i luksusowy 604. Obydwa pojazdy związane są z ekspansją marki skierowaną na wchłonięcie konkurencyjnych firm. Już w latach 60. Peugeot próbował nawiązać alians z Citroënem, ale ta próba zakończyła się fiaskiem. Do ponownego zbliżenia doszło w latach 70. W 1974 roku porozumiano się z firmą Michelin, która kontrolowała Citroëna, i dokonano wymiany akcji za 90-procentowy pakiet Citroëna, Michalin otrzymał 10% akcji nowej firmy PSA ostatecznie zawiązanej w 1976 roku. Seria 104 to baza do wspólnych modeli. Czterodrzwiowa wersja pozostała w dyspozycji Peugeota, zaś skrócony o 20 cm model coupé był bazą dla przyszłego Citroëna LN, a po wykupieniu w 1978 roku europejskiej części Chryslera (z markami Simca i Talbot) produkowano Talbota Samba. Technika 104 została jeszcze wykorzystana od 1978 roku w modelu Citroën Visa.Niekwestionowanym liderem rynku pojazdów luksusowych we Francji był Citroën ze swoim niepowtarzalnym DS i godnym następcą CX. Peugeotowi brakowało godnego konkurenta. I nie tylko brak dużego formatu był oczywistą przeszkodą. Należało posiadać 6-cylindrowy silnik. Podjęto współpracę z Renault nad taką konstrukcją. Później dołączyło do tej grupy jeszcze Volvo, co odzwierciedlono w nazwie silnika od pierwszych liter podmiotów finansujących projekt PRV. Ten silnik był dedykowany do 604, klasycznej limuzyny z tylnym napędem. Od modelu 404 Peugeoty były nazywane francuskimi Mercedesami, wreszcie można było podjąć próbę potwierdzenia tej opinii, konkurując z pojazdami zza Renu. Choć prezydent republiki nadal poruszał się Citroënem, w jego orszaku były widoczne 604. I tu mała dygresja do polskich polityków. Opancerzonym Peugeotem 604 poruszali się Edward Gierek i Wojciech Jaruzelski. Ten egzemplarz można zobaczyć w muzeum motoryzacji w Otrębusach pod Warszawą.Sztandarowym produktem marki w latach 80. i 90. ubiegłego wieku był model 205. Połowę kręgu modeli 05 zajmują dwieściepiątki. Od podstawowego modelu 5-drzwiowego, poprzez 3-drzwiowe kultowe GTI, cabrio z pałąkiem przeciwkabotażowym do bezkompromisowego czteronapędowego z centralnie umieszczonym silnikiem Turbo T16. Przez 15 lat produkcji, jak zawsze u Peugeota bez faceliftingu, nabywcy odebrali ponad 5 milionów egzemplarzy. Sukces tego auta to świetna stylistyka kreacji Pininfariny, jak i bogata oferta silnikowa od 1-litrowego silnika o mocy 45 KM do 200 koni w T16. Model 205 to bardzo dobrze zaprojektowana i przemyślana konstrukcja. W końcówce lat 70. Peugeot wdrożył projekt Vera, którego celem były badania nad nowymi technologiami. Po raz pierwszy używano do badań wydajnych komputerów i większość prac wykonywano w symulacjach komputerowych. Efekty dotyczące konstrukcji węzłów nośnych i struktury nadwozia wykorzystano do projektowania 205. Pojazd idealnie wstrzelił się w zapotrzebowanie rynku. Jego pozycjonowanie nie ograniczyło się do jednej grupy nabywców. Promocja wersji usportowionych była ułatwiona dzięki sukcesom w rajdach. Już rok po premierze pierwsze egzemplarze stanęły na starcie. Warto tu przypomnieć dwie osoby, bez których Peugeot nie powróciłby w chwale na trasy rajdowe. W 1981 roku tytuł wśród producentów w Rajdowych Mistrzostwach Świata zdobył zespół Talbot Sunbeam Lotus. Pilotem jednego z pojazdów był Jean Todt. To on namówił ówczesnego prezesa koncernu, Jean Boillot, aby na bazie nowo projektowanego modelu zbudować bolid rajdowy, zaprojektowany od podstaw na bazie regulaminu grupy B. I tak powstaje Turbo T16. Rama rurowa z centralnie umieszczonym silnikiem zapewnia idealne wyważenie konstrukcji, obudowana jest nadwoziem z kevlaru minimalizującym masę pojazdu. Bardzo lekka struktura podzielona jest na trzy części. Przód z przednim zawieszeniem i układem chłodzenia, kabinę załogi obudowaną klatką bezpieczeństwa i tylną pokrywą zdejmowaną z częścią dachu i oknami, osłaniającą zawieszenie i silnik. Agregat napędowy doładowany turbiną Garrett z intercoolerem, z wałkami rozrządu poruszającymi szesnastoma zaworami po cztery na cylinder zasilanymi wtryskiem Bosch o pojemności 1,8 litra, osiągał moc 450 KM. Czteronapędowy układ miał możliwość regulacji rozkładu mocy pomiędzy osie (asfalt 25/75, szutry 35/65, nawierzchnie mokre 50/50). Francuska myśl inżynierska i zmotywowany zespół wsparty fińskimi kierowcami przez dwa lata był niepokonany. TimoSalonen w 1985 roku, a JuhaKankkunen w 1986 zostają indywidualnymi mistrzami świata, a zespół Peugeot-Talbot Sport jest na pierwszym miejscu wśród producentów. Likwidacja grupy B zmusza zespół do zmiany aktywności. Jean Todt wystawia 205 w rajdach terenowych. Przez następne dwa lata 205, za kierownicami których zasiadają Ari Vatanen i JuhaKankkunen zwyciężają w klasyku Paryż–Dakar. I choć pierwsze GTI zawdzięczamy VW, to czy któryś z fanów Golfa słyszał o jego zwycięstwach w tylu rajdach? Znakomity marketing sportowy wzmacnia pozycję modelu na rynku, a 205 GTI osiąga prawie 10% udziału w całej produkcji. Krąg 05 uzupełniają pierwszy z rodziny 05 stateczny sedan 305, wprowadzony na rynki w 1977 roku. Następca 504 wraz z 8-osobowym nadwoziem breakFamiliale, zwycięzca konkursu Car of the Year w 1988 roku model 405 i następca 604, kolejny z serii 6. Konsekwentne nazewnictwo z zerem pośrodku jest zazdrośnie chronione przez markę. Dwukrotnie inni producenci musieli wycofać się z tej kombinacji cyfr. W 1964 roku Porsche wprowadziło na rynek następcę szeregu 356 oznaczając go liczbą 901. Po proteście Peugeota przemianowano oznaczenie na 911. Jest i polski ślad, Warszawa M-20 po modernizacji stała się modelem 203. Pod groźbą procesu sądowego FSO zmieniło nazwę na 223.Wprowadzanie coraz to nowych wersji powoduje, że niedługo zabraknie trzycyfrowej kombinacji. Sprytnie poradzono sobie z tym zagrożeniem i podwojono 0 dla nowych grup nadwoziowych. Zbiory muzealne nie ograniczają się do modeli produkcyjnych. Możemy podziwiać pojazdy koncepcyjne bardzo futurystyczne, jak i te, które po niewielkich korektach pojawiły się na liniach produkcyjnych. Pojazd studyjny Sesame wykonany w architekturze MPV, ma unikalną koncepcję przesuwanych elektrycznie drzwi. Wnętrze auta daje świetne możliwości aranżacji dzięki indywidualnym fotelom, których kąt pochylenia i regulacja wzdłużna dotyczą również drugiego rzędu siedzeń. Nieznacznie zmieniony projekt wprowadzono do produkcji w 2004 roku pod nową kombinacją cyfr 1007. Niestety, rynek nie zaakceptował tej nowości. Te przyjazne drzwi okazały się przysłowiową kulą u nogi. Ciężkie, długo zamykające się nie zrewolucjonizowały miejskiej interpretacji przyjaznego pojazdu.Krąg 06 to kombinacja modeli produkcyjnych z konceptami zapowiadającymi tę linię lub ich następców. Produkcyjny 406 sąsiaduje z projektem 407 Elixir łączącym cechy sedana i coupé.W nowej części wystawy zbudowanej na 200-lecie marki zgromadzono liczne motocykle, dla których tłem jest aranżacja budynków z epoki. Dalej podążamy wraz z pojazdami uniwersalnymi i dostawczymi. Ustawione są w dwóch rzędach, a pomiędzy nimi stoi stalowa konstrukcja, gdzie w dole eksponowane są pojazdy sportowe marki. I nie są to żadne repliki, a autentyczni zwycięzcy. 404 – król afrykańskiego Safari, 504 w dwóch wersjach nadwoziowych, sedan, jak i V-6 coupé, 205 T16, 205 Paryż–Dakar, 405 zdobywca PikesPeak, 206 WRC.Przedwojenne Dalmart sąsiadują z bolidami F1 i zwycięzcami klasyka 24 godziny w Le Mans. Peugeot bardzo konsekwentnie opiera swój marketing na sportach motorowych. Dekada lat 80. XX wieku to sukcesy 205 w rajdach. Lata 90. skoncentrowano na wyścigach. Jean Todt po raz kolejny poprowadził ekipę Peugeota do spektakularnych zwycięstw. W latach 1992–1993 model 905 zwycięża w 24 Hours of Le Mans. Po rozstaniu się z zespołem Jean Todt jest twórcą sukcesów Ferrari, a dziś piastuje funkcję przewodniczącego Międzynarodowej Federacji Sportów Samochodowych. I znów lata 2000 to rajdy i trzykrotne zwycięstwo w cyklu WRC w latach 2000–2003 modelem 206 WRC dla producenta i dwukrotnym indywidualnym tytułem dla Markusa Gronholma. I kolej na wyścigi długodystansowe. Tym razem do napędu wytypowano jednostkę wysokoprężną, która została zabudowana do bolidu o oznaczeniu 908 HDi. W 2009 roku Peugeot zajmuje ponownie pierwsze miejsce w Le Mans. Wszystkich tych zwycięzców zobaczymy w alei aut sportowych marki.Nad historią sportów motorowych producent przedstawia swoją przyszłość. Zgromadzono tam najnowsze concept car. I w tym miejscu kończy się spacer po Muzeum przygody Peugeot. 200 lat przemysłowego dziedzictwa, ponad 100 lat w produkcji aut. Już następne pokolenie Peugeotów kontynuuje tę tradycję. Spadkobiercy założycieli nadal kontrolują 30% akcji z prawem 46% głosów.A na koniec można zrobić udane zakupy w przymuzealnym sklepie lub minimum za jedno euro wybić sobie pamiątkowy medal potwierdzający nasze odwiedziny w tym miejscu.